مالیات بر ارزش افزوده که با نام مالیات بر مصرف نیز شناخته می شود، در حقیقت مهم ترین بازوی قدرتی دولت در سیاست‌های مالی حکومت ها به شمارمی رود. ایران هم از این قاعده مستثنی نمی باشد و یکی از مهم ترین منابع مالی آن برای تامین هزینه‌های عمومی و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای همین مالیات بر ارزش افزوده است.
این بار و در این مطلب از سبحان قصد داریم به این موضوع مهم بپردازیم و شرح بیشتری در خصوص مالیات بر ارزش افزوده. خدمت شما ارائه کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید.
ارزش افزوده چیست؟
قبل از بررسی مالیات بر ارزش افزوده احتمالا این سوال برای شما پیش می آید که خود ارزش افزوده چیست؟ به زبان ساده و راحت ارزش افزوده یعنی تفاوت میان هزینه تولید یک کالا یا ارائه یک خدمات تا قیمت نهایی آن.
هزینه تولید کالا – قیمت نهایی محصول = ارزش افزوده
ارزش‌افزوده به ما نشان می دهد که در هر مرحله از تولید کالا چه ارزشی به آن افزوده گشته است. به عبارت دیگر، ارزشی که در هر مرحله از تولید یک محصول به آن اضافه می‌شود، نشان داده می شود.
ارزش‌افزوده چطور محاسبه می‌شود؟
بیایید با یک مثال این موضوع را روشن تر کنیم:
فرض کنید که مثلا اگر برای تولید رب گوجه از چند محصول گوجه، آب و نمک و .. استفاده می کنید و قیمت نهایی این مواد اولیه حدود 40000 تومان می شود اما شما رب گوجه را به قیمت 85000 تومان می فروشید،این 40000 تومان اختلاف ارزش‌افزوده ای است که ایجاد کرده‌اید.
مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
مالیات بر ارزش افزوده یا VAT (Value Added Tax) همان طور که در مقدمه گفتیم بازوی قدرتمند دولت در تامین منابع درآمدی خود می باشد. مالیات بر ارزش افزوده ۱۴۰۳ نیز طبق برنامه هر سال در قانون بودجه کشور مشخص می شود. در اکثر کشورهای پیشرفته بلوک غرب این مالیات به صورت گسترده به کار می‌رود.
پیشنهاد می کنیم مقاله مشاهده سوابق مالیاتی با کد ملی و سامانه مودیان را نیز به منظور آشنایی بیشتر با این مبحث و انواع آن مطالعه کنید.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده ۱۴۰۳ نیز با 1% افزایش نسبت به سال قبل، به 10% رسید.
به موجب بند (ر) تبصره (۶) قانون بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور، نرخ مالیات بر ارزش‌افزوده موضوع ماده (۷) قانون مالیات بر ارزش‌افزوده به میزان یک‌واحد درصد به عنوان سهم دولت افزایش یافته است.
هر چند کالاهایی هم وجود دارند که ارزش افزوده آنها دارای نرخ های خاصی هستند مثل دخانیات که ارزش افزوده آنها بالاتر از ده درصد بوده و یا دارو و لوازم پزشکی که نرخ ارزش افزوده آنها کمتر از 10 درصد می باشد.
نرم افزار سامانه مودیان
همانطور که می دانید در راستای اجرای مالیات به طور دقیق بر همه کسب و کارها، ارسال صورت حساب الکترونیکی به سامانه مودیان نیز امری الزامی و اجباری شده است.
نرم افزار حسابداری آنلاین سبحان نیز در همین راستا راه حلی آسان و سریع است که می تواند تمامی صورت حساب های شما را در کسری از دقیقه به سامانه مودیان ارسال می کند و به عنوان یک واسط بین مودی و اداره مالیات عمل می کند.
استفاده از نرم افزار سامانه مودیان که عمل می کند، ارسال صورت حساب را راحت کرده است. با نرم افزار حسابداری رایگان سبحان می توانید به آسانی و سریع صورتحساب خود را ارسال نمایید.
پرداخت مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
سوال دیگری که در ادامه مباحث ارزش افزوده مطرح می شود این است که پرداخت مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در واقع همان مبلغی است که یک فروشنده در هنگام فروش یک کالا از خریدار دریافت می کند و باید این مالیات غیر مستقیم را به‌صورت فصلی به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کند. به عبارت ساده تر مالیات ارزش افزوده مالیاتی است که تنها بر آن قسمت از ارزش افزوده کالا وضع می شود.
در واقع این خریدار است که مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت می کند و در افزایش این نرخ مالیات همه افراد حاضر در پروسه تولید تا مصرف، که تولید کننده، عمده فروش و پخش کننده می باشند، نقش دارند. حتی استفاده از دستگاه‌های کارتخوان نیز مالیات دارد و صاحبان این دستگاه‌ها نیز در ازای استفاده از آن باید مبلغی را به عنوان مالیات کارتخوان پرداخت نمایند.
امروزه مالیات بر ارزش افزوده یک ابزار قدرتمند دولت برای رهایی از وابستگی به نفت و درآمدهای نفتی به شمار می رود و نقش بسیار مهمی در داشتن اقتصادی موفق و توازن بودجه دولت دارد. به همین دلیل است که برای دولت استفاده از اظهارنامه مالیاتی و پرداخت به‌موقع مالیات بر ارزش افزوده تولید کنندگان و صاحبان کسب و کار از اهمیت زیادی برخوردار است.
انواع مالیات بر ارزش افزوده
یک دولت بر اساس تولید ناخالص ملی خود نرخ مالیات بر ارزش افزوده خود را تعیین می کند و اگر دوست دارید بدانید که تولید ناخالص ملی چیست باید بگوییم که تولید ناخالص ملی یا GDP به معنای ارزش پولی کلیه کالاها و خدمات تولید‌شده در یک کشور در یک بازه زمانی معین (معمولاً یک سال) به توسط افراد آن کشور بدون توجه به مرزهای جغرافیایی و به قیمت روز است. به‌طور کلی سه نوع مالیات بر ارزش افزوده داریم:
مالیات بر ارزش‌افزوده تولیدی
در این روش، مالیات برای فروش هر کالایی لحاظ می شود چه کالاهای سرمایه‌ای (مثل طلا )و چه کالاهای مصرفی ( مثل مواد غذایی).
البته اگر خرید کالاهای سرمایه‌ای به وسیله بنگاه‌های اقتصادی انجام شود، به آنها اعتبار مالیاتی تعلق نمی‌گیرد.
مالیات بر ارزش‌افزوده درآمدی
این نوع مالیات بر فروش تولید خالص کالاها است. در این روش، استهلاک کالا از پایه مالیات کسر می‌شود و سرمایه‌گذاری خالص نیز مشمول مالیات می‌شود. این روش نسبت به نوع تولیدی کمترین پایه مالیاتی را ایجاد می‌کند.
مالیات بر ارزش‌افزوده مصرفی
در این نوع، بر کالاها و خدمات مصرفی مالیات تعلق می‌گیرد. بدین ترتیب برای سرمایه‌گذاری و استهلاک مالیاتی تعلق نمی گیرد و این مالیات به جای آنکه روی هزینه های تولید باشد به مصرف تعلق می گیرد. خوبی این نوع مالیات این است که انگیزه سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان را افزایش می دهد و به همین دلیل است که این نوع مالیات در سیستم بسیاری از کشورها وجود دارد.
مالیات بر ارزش افزوده به چه مشاغلی تعلق می‌گیرد؟
همه مشاغلی که به نوعی به خریدوفروش کالا و خدمات می‌پردازند شامل این مالیات می شوند. در ادامه به معرفی این مشاغل خواهیم پرداخت:
- کارگاه‌های تولیدی و صنعتی
- کارخانه‌ها
- صنعت معدن
- واردکنندگان
- صادرکنندگان
- حسابداران رسمی و مؤسسات حسابرسی
- خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای
- خدمات مالی ، خدمات حسابداری، حسابرسی، دفترداری
- هتل‌ها، متل‌ها، و مهمان‌پذیرها
- خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای
- بنکداران، عمده‌فروشان، نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی
- فروشگاه‌های بزرگ، واسطه‌های مالی، و صاحبان انبارها
- مؤسسات مهندسی و مهندسی مشاور
- مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی
- فروشندگان طلا و جواهر
- فروشندگان آهن‌آلات
- مؤسسات تجاری و صنعتی داخلی و خارجی
- مؤسسات حمل‌ونقل موتوری و باربری؛ زمینی، دریایی و هوایی (غیر از مؤسسات حمل مسافر)
- تالارهای پذیرایی و رستوران‌ها
- چاپخانه‌داران
- صاحبان دفاتر اسناد رسمی
- نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های خودرو
- بنگاه معاملات املاک
- تعمیرگاه‌های مجاز خودرو
- مراکز ارتباطات رایانه‌ای، دفاتر خدمات دولت الکترونیک، دفاتر خدمات ارتباطی، و دفاتر خدمات الکترونیک شهر
- چلوکبابی‌ها، سالن‌های غذاخوری و سفره‌خانه‌های سنتی
- صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی
- صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی
- اغذیه‌فروش‌های زنجیره‌ای با مالکیت یا نام و نشان تجاری واحد
چه مشاغلی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند؟
مشاغل و کالاها و خدماتی که از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند شامل گروه‌های مختلفی می‌شوند که اغلب با توجه به اهمیت اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی آنها، معافیت دریافت کرده‌اند. برخی از این مشاغل و کالاها به شرح زیر هستند:
- محصولات کشاورزی فرآوری‌نشده مثل گندم، جو، میوه‌ها و سبزیجات خام.
- دام و طیور زنده و محصولات مرتبط مانند آبزیان، زنبورعسل و نوغان.
- مواد غذایی اساسی مثل آرد، نان، برنج، گوشت، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیر خشک برای کودکان.
- محصولات فرهنگی شامل کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و کاغذ چاپ.
- کالاهای اهدایی بلاعوض به دولت و نهادهای عمومی با تأیید هیئت‌وزیران.
- کالاهای وارداتی شخصی مسافران تا میزان معافیت‌های مقرر.
- اموال غیرمنقول شامل زمین و ساختمان.
- داروها و لوازم مصرفی درمانی و خدمات مرتبط با درمان انسان، حیوان و گیاهان.
- خدمات درمانی و توان‌بخشی و خدمات پژوهشی و آموزشی تاییدشده.
- خدمات بانکی و مالی ارائه‌شده توسط بانک‌ها، صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری مجاز.
- حمل‌ونقل عمومی مسافری درون‌شهری و برون‌شهری جاده‌ای، هوایی، ریلی و دریایی.
- فرش دستباف و سایر صنایع دستی فرهنگی.
- خوراک دام و طیور و کود و ملزومات کشاورزی.
این کالاها و خدمات با توجه به نقش حیاتی آنها در زندگی اقتصادی و اجتماعی، برای کاهش هزینه‌های نهایی و حمایت از اقشار مختلف جامعه، از مالیات بر ارزش افزوده معاف شده‌اند.
جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده در موعد مقرر شامل مواردی است که طبق قانون مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده اعمال می‌شود. برخی از مهم‌ترین موارد مربوط به جریمه‌ها به شرح زیر است:
جریمه عدم ارسال اظهارنامه:
اگر مودی مالیاتی در زمان مقرر اقدام به ارسال اظهارنامه نکند، طبق بند 5 ماده 22 قانون مالیات بر ارزش افزوده، موظف به پرداخت ۵۰ درصد از مالیات به عنوان جریمه خواهد بود.
جریمه تأخیر در ارسال اظهارنامه:
در صورتی که مودی در ارسال اظهارنامه تأخیر داشته باشد، موظف است ۲ درصد از مبلغ مالیات را به ازای هر ماه تأخیر بپردازد. در صورتی که تأخیر بیش از یک ماه شود، به ازای هر روز تأخیر، جریمه بیشتری افزوده خواهد شد.
جریمه اظهار اطلاعات نادرست:
اگر مودی در صورت‌های مالی خود دستکاری کرده و اطلاعات نادرست یا کمتر از میزان واقعی ارائه کند، موظف به پرداخت جریمه خواهد شد. این جریمه می‌تواند شامل همان ۵۰ درصد مالیات اضافه شود که بار مالی سنگینی ایجاد می کند. بنابراین، مودیان باید توجه کافی به زمان ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی خود داشته باشند تا از مواجهه با جریمه‌های سنگین جلوگیری کنند.
امروزه تمامی کشورهای صنعتی و پیشرفته از مالیات ارزش افزوده یا VAT مخفف Value Added Tax، استفاده می کنند. مالیاتی که تقریباً بر روی همه کالاها و خدمات فروخته‌شده اعمال می‌شود. به زبان ساده هدف از مالیات ارزش‌افزوده این است که مصرف‌کنندگان ملزم باشند برای همه محصولاتی که خریداری می‌کنند بر اساس ارزش محصول یک مالیات معین بپردازند.
سعی کردیم مهم ترین مباحث مهم در خصوص مالیات بر ارزش‌افزوده را خدمت شما عرض کنیم اما اگر همچنان سوال یا ابهامی در‌خصوص این مبحث مهم و پر کاربرد دارید، می توانید در پایین همین صفحه سوال خود را با ما مطرح کنید تا در اسرع‌وقت با مهر و افتخار پاسخگوی شما باشیم..
